![](https://img.franco.wiki/i/Asia_SPQR.png.webp)
La province romaine d'Asie comprenait plusieurs des royaumes antiques d'Anatolie : la Carie, la Lydie, la Mysie, la Phrygie et la Troade. Elle avait une superficie d'environ 78 000 kilomètres carrés.
Les villes étaient nombreuses : Pergame, Smyrne, Éphèse, Milet…
Histoire
Bien que le royaume de Pergame ait été légué par Attale III en , elle ne fut organisée par Manius Aquilius qu'en , après la guerre causée par la révolte d'Aristonicos.
La province d'Asie couvre alors l'ancien royaume de Pergame, à l'exception de quelques districts de Phrygie et de Lycaonie, confiés au roi du Pont, Mithridate V, et de Cappadoce, Ariarathe VI.
De 56 à , les trois districts orientaux de Cibyra, Synnada (Şuhut) et d'Apamée (Dinar) en sont détachés au profit de la Cilicie. Jules César les lui rend et lui rattache la Pamphylie. En , Marc Antoine en détache celle-ci au profit du royaume galate d'Amyntas.
Sous l'Empire, devenue province sénatoriale, elle connut une période faste.
Sous Dioclétien elle fut partagée en sept provinces : Asie, Îles, Hellespontique, Lydie, Carie, Phrygie Ire et IIe toutes sous l'autorité d'un seul proconsul.
Sous Constantin et ses successeurs, elle fit partie de trois diocèses :
- diocèse d'Asie, subdivisé en Hellespontique (Mysie), Lydie, Carie, Phrygies Ire et IIe, Lycaonie, Pisidie, Pamphylie.
- diocèse du Pont, divisé en Bithynie, Honorias, Paphlagonie, Ponts Ire et IIe, Cappadoces Ire et IIe, Arménies Ire et IIe, et Galaties Ire et IIe.
- diocèse d'Orient, subdivisé en Cilicies Ire et IIe, Osroène, Syries Ire, IIe et IIIe, Phénicies Ire et IIe, Palestines Ire, IIe et IIIe, Arabies Ire et IIe.
![](https://img.franco.wiki/i/Roma_%C4%B0mparatorlu%C4%9Fu.png.webp)
Liste de proconsuls d'Asie
Liste (partielle) des proconsuls d'Asie sous la République
- Quintus Mucius Scaevola Augur (-97/-96)
- Caius Iulius Caesar (-91/-90)
- Lucius Lucilius (-90/-89)
- Cassius (-89/-87)
- Lucius Licinius Murena (-84/-83)
- Marcus Minicius Thermus (-80/-79)
- Caius Claudius Nero (-79/-78)
- Terentius Varro (-77/-76)
- Marcus Iunius Silanus (-76/-75)
- Marcus Juncus (-75/-74)
- Lucius Licinius Lucullus (-73/-69)
- Publius Cornelius Dolabella (-68)
- Titus Aufidius (-66/-65)
- Publius Varinius (-65/-64)
- Publius Servilius Globulus (-63/-62)
- Lucius Valerius Flaccus (-62/-61)
- Quintus Tullius Cicero (-61/-58)
- Gaius Fabius Hadrianus (-57/-56)
- Gaius Septimius (-56/-55)
- Gaius Claudius Pulcher (-55/-53)
- Quintus Minucius Thermus (-52/-49)
- Publius Servilius Isauricus (-46/-44)
- Caius Trebonius (-44/-43)
- Marcus Turius (-42/-41)
- Lucius Munatius Plancus (-40)
- Marcus Cocceius Nerva (vers -38)
- Caius Furnius (-35)
- Marcus Titius ?(-34)
- Asinius (-34/-33)
- Vedius Pollio (-31/-30)
Liste (partielle) des proconsuls d'Asie sous l'Empire
Règne d'Auguste
- Marcus Herennius Picens (-28/-27 ou -33/-32)
- Lucius Vinicius (-27/-26)
- Lucius Volcanius Tullus (-26/-25)
- Marcus Tullius Cicero (-24/-23)
- Sextus Appuleius (-23/-22)
- Caius Iunius Silanus (-22/-21)
- Potitus Valerius Messalla (-21/-19)
- Caius Norbanus Flaccus (-18/-17 ou -17/-16)
- Quintus Aemilius Lepidus (-15/-14 ou -14/-13)
- Marcus Vinicius (-12/-10)
- Paullus Fabius Maximus (-10/-8)
- Publius Cornelius Scipio (-8/-7)
- Iulius Antonius (-7/-6)
- Caius Asinius Gallus Saloninus (-6/-5)
- Cnaeus Cornelius Lentulus Augur (-2/-1)
- Publius Cornelius Quirinus (1-2)
- Caius Antistius Vetus (2-4)
- Marcus Plautius Silvanus (4 ou 6-7)
- Caius Vibus Postumus (7-9)
- Lucius Volusius Saturninus (9-10)
- Publius Vinicius (10-11)
- Lucius Valerius Messalla Volesus (12-13)
Règne de Tibère
- Sextus Nonius Quinctilianus (16-17)
- Quintus Poppaeus Secundus (17-18)
- Caius Iunius Silanus (20-21)
- Manius Aemilius Lepidus (21-22)
- Caius Fonteius Capito (22-23 ou 23-24)
- Marcus Aemilius Lepidus (26-27)
- Sextus Pompeius (27-29)
- Publius Petronius (29-35)
- Marcus Aurelius Cotta Maximus Messalinus (35-36)
- Caius Vibius Rifinus (36-37)
Règne de Caligula
- Caius Calpurnius Aviola (37-38)
- Caius Asinius Pollio (38-39)
- Marcus Vinicius (39-40)
- Caius Cassius Longinus (40-41)
Règne de Claude
- Publius Cornelius Lentulus Scipio (41-42)
- Caius Sallustius Crispus Passienus (42-43)
- Paullus Fabius Persicus (43-44)
- Publius Memmius Regulus (48-49)
- Aulus Didius Gallus (49-50)
- Cnaeus Domitius Corbulo (50-51)
- Publius Suilius Rufus (51-52)
- Lucius Pedanius Secundus (52-53)
- Tiberius Plautius Silvanus Aelianus (53-54 ou 55-56)
Règne de Néron
- Marcus Iunius Silanus (54)
- Marius Cordus (55-56)
- Marcus Vettius Niger (56-57)
- Quintus Allius Maximus ?(57-58)
- Lucius Vipstanus Publicola (58-59)
- Caius Vipstanus Messalla Gallus(59-60)
- Quintus Marcius Barea Soranus (61-62)
- P(...) Volasenna (62-63)
- Lucius Salvius Otho (63-64 ou 64-65)
- Lucius Antistius Vetus (63-64)
- Manius Acilius Aviola (65-66)
- Marcus Aefulanus (66-67)
- Marcus Aponius Saturninus (67-68?)
- Caius Fonteius Agrippa (69)
- Marcus Plancius Varus (69)
Règne de Vespasien et de Titus
- Marcus Suillius Nerullinus (69-70)
- Titus Clodius Eprius Marcellus (70-73)
- Aulus Ducenius Geminus (73-74)
- Marcus Vettius Bolanus (75-76)
- Tiberius Caius Asconius Silius Italicus (77-78)
- Cnaeus Arrius Antoninus (78-79)
- Marcus Ulpius Traianus (79-80?)
- Caius Laecanius Bassus Caecina Paetus (80-81)
Règne de Domitien
- Sextus Iulius Frontinus (85-86)
- Publics Nonius Asprenas Caesius Caesianus (86-87)
- Caius Vettulenus Civica Cerealis (87-88)
- Caius Minicius Italus (88)
- Lucius Mestrius Florus (88-89)
- Marcus Fulvius Gillo (89-90)
- Lucius Luscius Orcrea (90-91)
- Publius Calvisius Ruso Iulius Frontinus (92-93)
- Lucius Iunius Caesenius Paetus (93-94)
- Marcus Atilius Postumus Bradua (94-95)
- Rufus(Quintus Corellius Rufus ou Caius Marius Marcellus Octavius Rufus) (95-96?)
Règne de Nerva et de Trajan
- Lucius Calventius Sextus Carminius Vetus (96-97)
- Cnaeus Pedanius Fuscus Salinator (98-99)
- Quintus Iulius Balbus (100-101)
- (Quintus Vibius ?) Secundus (101-102)
- Caius Aquillius Proculus (103-104)
- Lucius Albius Pullaienus Pollio (104-105)
- Tiberius Iulius Celsus Polemaeanus (105-106)
- (Lucius Dasumius ?) Hadrianus (106-107)
- Lucius Nonius Calpurnius Torquatus Asprenas (107-108)
- Marcus Lollius Paulinus Decimus Valerius Asiaticus (108-109)
- Caius Antius Aulus Iulius Quadratus (109-110)
- Lucius Baebius Tullus (110-111)
- Quintus Fabius Postuminus (111-112)
- Publius Cornelius Tacitus (112-113)
- Aulus Viricius Martialis (113-114)
- Marcus (Osturius) Scapula (114-115)
- Quintus Fulvius Gillo Bittius Proculus (115-116)
- Ti. Iulius Ferox (116-117)
Règne d'Hadrien
- Quintus Servaeus Innocens (117-118)
- Galeo Tettienus Severus Marcus Eppuleius Proculus Tiberius Caepio Hispo (118-119)
- Caius Trebonius Proculus Metius Modestus (119-120)
- Sextus Subrius Dexter Cornelius Priscus (120-121)
- Quintus Licinius Silvanus Granianus (121-122)
- Caius Minicius Fundanus (122-123)
- Quintus Pompeius Falco (123-124)
- Marcus Peducaeus Priscinus (124-125)
- Titus Avidius Quietus (125-126)
- Publius Stertinius Quartus (126-127)
- Lucius Vipstanus Messalla (127-128)
- Lucius Hedius Rufus Lollianus Avitus (128-129)
- Publius Juventius Celsus (129-130)
- Publius Afranius Flavianus (130-131)
- Lucius Fundanius Lamia Aelianus (131-132)
- Caius Iulius Alexander Berenicianus (132-133)
- Titus Sabinius Barbarus (133-134)
- Quintus Coredius Gallus Gargilius Antiquus (134-135)
- Titus Aurelius Fulvus (135-136)
- Quintus Pomponius Marcellus Rufus (136-137)
Règne d'Antonin le Pieux
- Lucius Venuleius Apronianus Octavius Priscus (138-139)
- Lucius Valerius Propicuus (140-141)
- Sextus Iulius Maior ? (141-142)
- Q. Insteius Celer ? (142-143)
- Tiberius Iulius Candidus Celsus ?(143-144)
- (Tiberius Claudius?) Julianus (144-145)
- Tiberius Claudius Quartinus (145-146)
- Lucius Antonius Albus (147-148)
- Q. Flavius Tertullus (148-149)
- Popillius Priscus (149-150)
- Publius Mummius Sisenna (150-151)
- Titus Vitrasius Pollio (151-152)
- Caius Iulius Severus (152-153)
- Marcus Peducaeus Stloga Priscinus ? (155-156)
- Lucius Statius Quadratus (156-157)
- Titus Statilius Maximus (157-158)
- Publius Mummius Sisenna Rutilianus (160-161)
Règne de Marc-Aurèle
- Quintus Cornelius Proculus (161-162)
- Caius Popilius Carus Pedo (162-163)
- Quintus Pompeius Sosius Priscus (163-164)
- Marcus Gavius Squilla Gallicanus (164-165)
- Lucius Sergius Paullus (166-167)
- Titus Pomponius Proculus Vitrasius Pollio (167-168)
- Caius Bruttius Praesens (169)
- Sextus Quintilius Valerius Maximus (170)
- Marcus Nonius Macrinus (170-171)
- Lucius Aemilius Juncus (172)
- Marcus Iunius Rufinus Sabinianus (173)
- Sextus Sulpicius Tertullus (174)
- Vibius Bassus (entre 155 et 175)
Règne de Commode
- Publius Iulius Geminus Marcianus (182)
- Novius Priscus (183?)
- Lucius Aemilius (entre 182 et 185)
- Quintus Pompeius Senecio Sosius Priscus (vers 184)
- Titus Flavius Claudius Sulpicianus (186)
- Caius Arrius Antoninus (entre 188 et 190)
- Ulpius Marcellus (189-190)
- Sulpicius Crassus (190-191 ou 191-192)
- Asellius Aemilianus (192-193)
Règne de Septime Severe
- Lucius Albinius Saturninus (entre 190 et 200)
- Lucius Aemilius Iuncus (193-194)
- Quintus Aurelius Polus Terentianus (200-201)
- Quintus Hedius Rufus Lollianus Gentianus (201-202)
- Lucius Calpurnius Proculus (203-204)
- Quintus Licinius Nepos (204-205)
- Popilius Pedo Apronianus (205)
- Aelius Aglaus (205-206)
- Quintus Tineius Sacredos (206-208)
- Quintus Caecilius Secundus Servilianus (208-209)
Règne de Caracalla
- Titus Sextius Lateranus(...) (211)
- Caius Gabinius Barbarus Pompeianus (211-212)
- Gavius Tranquillus (212-213)
- Iunius Conscessus Aemilianus (213-214)
- Lucius Marius Maximus Perpetuus Aurelianus (215-216)
- Caius Iulius Avitus Alexianus (217)
Règne de Macrin et Elagabal
- Caius Iulius Asper (217-218)
- Quintus Anicius Faustus (217-219)
- Marcus Aufidius Fronto (entre 219 et 222)
- Caius Aufidius Marcellus (entre 219 et 222)
- Albinus (vers 221)
Règne de Sévere Alexandre
- Quintus (Hedius) Lollianus Plantius Avitus (vers 224)
- Quintus Ai(...) (entre 211 et 228)
- Amicus (230)
- Marcus Clodius Pupienus Maximus (vers 229)
- (Quintus Virius Egnatus ?) Sulpicius Priscus (entre 222 et 235)
- Caius Asicius Nicomachus Julianus (entre 222 et 235)
Crise du troisième siècle
- Lucius Valerius Messalla Apollinaris (236-238)
- Marcus Asinius Sabinianus (239 ou 240)
- Lucius Egnatius Victor Lollianus (242-245)
- Flavius Maximilianus Montanus (248-249)
- Caius Iulius Flavius Proculus Quintilianus (249-250)
- Flaviu Balbus Diogenianus (250-251?)
- Lucius Valerius Publicola Balbinus Maximus (251)
- Caius Iulius Octavius Volusenna Rogatianus (vers 253-256)
- Tiberius Pollianus Armenius Peregrinus (entre 253 et 260)
- Attius Rufinus (vers 250-vers 260)
- Marcus Valerius Turbo (vers 250-vers 260)
- Maximilianus (260?)
- Arelius Fuscus (275)
- Faltonius Probus (276)
- Iulius Proculus (276)
- Julius Asclepiodotus (283)
Règne de Diocletien
- Aurelius Hermogenianus (vers 286-305
- Thèmes en Asie Mineure vers 650
- Anatolie vers 780
- Thèmes en Asie Mineure vers 950
- Empire byzantin en 1000-1020
- Themata de l'Empire byzantin à la mort de Basile II en 1025
Sources
- Magie (David), Roman Rule in Asia Minor to the end of the Third century after Christ, Princeton, University press, 1950, 2 vol., XXII-1663 p.
- Rigsby (Kent J.), « Provincia Asia », Transactions of the American Philological Association (TAPhA), CXVIII, 1988, p. 123-153.
- Sartre (Maurice), L'Asie Mineure et l'Anatolie d'Alexandre à Dioclétien : IVe siècle av. J.-C. - IIIe siècle apr. J.-C., Paris, éd. Armand Colin, coll. « U », 1995, 375 p. (ISBN 978-2-2002-1696-2).
Voir aussi
Articles connexes
- Histoire de l'Anatolie à l'époque romaine
- Notitia dignitatum, Liste des diocèses de l'Empire romain tardif, Liste des provinces du Bas-Empire
- Diocèse d'Asie (324-vers 660) : Asie, Mysie, Pamphylie, Carie, Lydie, Lycie, Lycaonie, Pisidie et Phrygie
- Préfecture du prétoire d'Orient
- Thème (Empire byzantin) (vers 680-1453)
- Gouverneur romain
- Antiquité tardive
- Histoire de l'Anatolie