| Turc ottoman لسان عثمانى Lisân-ı Osmânî Osmanlı türkçesi | |
| Langues filles | Turc |
|---|---|
| Pays | Empire ottoman |
| Typologie | SOV agglutinante |
| Classification par famille | |
|
|
| Statut officiel | |
| Langue officielle | .svg.png.webp){kind=small} Empire ottoman
|
| Codes de langue | |
| IETF | ota
|
| ISO 639-2 | ota
|
| ISO 639-3 | ota
|
| Étendue | Langue individuelle |
| Type | Langue historique |
| Glottolog | otto1234
|
| Échantillon | |
پاَدِ شَاهِمْ چُوقْ يَشَا سَلْطَنَتْ؛ الله ذُوالْجِلاَلِڭ تَنْوِيرِ عُقُولْ، تَهْذِيبِ نُفُوسْ و تَعْدِيلِ حَرِكَاتْ و اَعْمَالْ ايچُونْ تَشْرِيعْ بُيُورْدِيغى اَحْكَامْ و قَوَانِينِ قُرْآنْ و سُنَّتْ اَحْمَدِيِّه دَنْ اِسْتِنْبَاطَه اِقْتِدَارْ حَاصِلْ ايتْدِكْدَنْ صُوكْرَه اِنْفَاذْ ديمَكْدِرْ. قُوِّهُ رُوحَانِيِّه و جِسْمَانِيِّه يى يَدِ وَاحِدده جَمْعْ ايدَنْ بُويْله بِرْ رِيَاسَتْ صَاحِبِنه سُلْطَانْ، اِمَامْ و خَلِيفه دِينُورْ. بِنَاءً عَلَيْه سُلْطَانْ يَاخُودْ اِمَامْ يَاخُودْ خَلِفه بَاطِنًا اَحْكَامِ شَرِيعَتِڭ حَقَائِقَنه وَاقِفْ و ظَاهِرًا اِنْفَاذِنه مَاْمُورْ اولاَنْ ذَاتِ جَلِيلُ الْمَقَامْدِرْ. |
|
Le turc ottoman, turc osmanlı ou turc ancien (en turc ottoman لسان تركى Lisân-ı Türkî ; تركى Türkî ; لسان عثمانى, Lisân-ı Osmânî ; تركچه Türkçe) était la langue officielle de l'Empire ottoman. Son caractère officiel de langue de l'État était fixé par l’article 8 de la constitution de 1876[1] jusqu'aux réformes linguistiques menées par Mustafa Kemal Atatürk après 1923, après la disparition de cet Empire. Le turc osmanli s'écrit avec une version adaptée de l'alphabet arabe, et se caractérise par une proportion importante de termes venant de l'arabe ou du persan.
Atatürk a ensuite fait adopter l'alphabet latin pour écrire le turc et a encouragé les travaux visant à remplacer les mots arabes ou persans par des néologismes d'origine turque.
Alphabet
Grammaire
La grammaire du turc ottoman n'est pas différente de celle du turc moderne.
Les conjugaisons
Les temps et modes
Le turc connaît plusieurs temps et modes.
Il existe deux groupes de verbes selon l'harmonie vocalique : les verbes composés de voyelles antérieures terminés en -mek (مك-) et les verbes composés de voyelles postérieures terminés en -mak (مق-).
| Forme temporelle/modale | Suffixe latin | Suffixe ottoman |
|---|---|---|
| Progressif | -mekte / -makta | مقده / -مكده- |
| Nécessitatif | -meli / -malı | ملو- (-melü / -malu) |
| Aoriste positif | -(e/i)r / -(a/ı)r | ه)ر)- |
| Aoriste négatif | -mez / -maz | مز- |
| Impossibilité | -eme / -ama | ه مه- |
| Futur | -(y)ecek / -(y)acak | ه جق / -ه جك- |
| Passé non constaté | -miş | مش- |
| Présent continu | -iyor | يور- |
| Passé constaté | -di (forme pleine : idi) | (ايدى) دى- |
| Conditionnel | -se (forme pleine : ise) | (ايسه) سه- |
Les terminaisons de personnes
...
Les déclinaisons
Le turc connaît des déclinaisons pour les noms et les pronoms et non pas pour les adjectifs comme dans beaucoup d'autres langues.
| Déclinaison des noms | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Cas | ev (maison) او | adam (homme) ادم | |||||
| Nom | Terminaison | Latin | Ottoman | Traduction | Latin | Ottoman | Traduction |
| Absolu | - | ev | او | maison (sujet ou objet indéfini) | adam | ادم | homme (sujet ou objet indéfini) |
| Accusatif | -i (ى) | evi | اوى | la maison (objet défini) | adamı | ادمى | homme (objet défini) |
| Datif | -e (ه) | eve | اوه | vers la maison | adama | ادمه | vers l'homme |
| Locatif | -de/da (ده) | evde | اوده | dans la maison | adamda | ادمده | dans l'homme |
| Ablatif | -den/dan (دن) | evden | اودن | depuis la maison | adamdan | ادمدن | depuis l'homme |
| Génitif | -(n)in (نڭ) | evin | اوڭ | appartenant à la maison | adamın | ادمڭ | appartenant à l'homme |
| Instrumental | -(y)le/(y)la / ile (ايله) | evle | (او ايله) اوله | avec la maison | adamla | (ادم ايله) ادمله | avec l'homme |
Le suffixe de pluriel -ler/-lar (لر-) est le premier à s'ajouter au nom. La déclinaison reste régulière ensuite : اولرى pour dire « les maisons » en tant qu'objet défini. Par exemple : اولرى گوريورم (evleri görüyorum) Je vois les maisons.
| Déclinaison des pronoms personnels | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Cas | Singulier | Pluriel | ||||||||||
| Première | Deuxième | Troisième | Première | Deuxième | Troisième | |||||||
| Absolu | ben | بن | sen | سن | o | او | biz | بز | siz | سز | onlar | اونلر |
| Accusatif | beni | بنى | seni | سنى | onu | اونى | bizi | بزى | sizi | سزى | onları | اونلرى |
| Datif | bana | بڭا | sana | سڭا | ona | اونه | bize | بزه | size | سزه | onlara | اونلره |
| Locatif | bende | بنده | sende | سنده | onda | اونده | bizde | بزده | sizde | سزده | onlarda | اونلرده |
| Ablatif | benden | بندن | senden | سندن | ondan | اوندن | bizden | بزدن | sizden | سزدن | onlardan | اونلردن |
| Génitif | benim | بنم | senin | سنڭ | onun | اونڭ | bizim | بزم | sizin | سزڭ | onların | اونلرڭ |
| Instrumental | benimle | (بنم ايله) بنمله | seninle | (سنڭ ايله) سنڭله | onunla | (اونڭ ايله) اونڭله | bizimle | (بزم ايله) بزمله | sizinle | (سزڭ ايله) سزڭله | onlarla | (اونلر ايله) اونلرله |
L'expression de la possession
La grammaire du turc ottoman gardait les traits turciques originels à quoi s'ajoutaient des éléments des grammaires arabe et persane. Ainsi, il existe deux manières d'exprimer la possession en turc ottoman.
La possession turcique
Pour exprimer la possession, le turc ottoman et le turc actuel ont conservé un système en deux parties formé par l'utilisation du génitif sur l'élément possesseur et du possessif sur l'élément possédé. Le possesseur vient avant le possédé dans la phrase turque, ce qui est une inversion par rapport au système français.
| Première personne du singulier | Deuxième personne du singulier | Troisième personne du singulier | Première personne du pluriel | Deuxième personne du pluriel | Troisième personne du pluriel | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Génitif | ben-im | بنم | sen-in | سنڭ | o-nun | اونڭ | biz-im | بزم | siz-in | سزڭ | onlar-ın | اونلرڭ |
| Possessif | -(i)m | م- | -(i)n | ڭ- | -(s)i | سى- | -(i)miz | مز- | -(i)niz | ڭز- | -leri/-ları | لرى- |
| Exemple (chat: kedi كدى) | benim kedim | بنم كديم | senin kedin | سنڭ كديڭ | onun kedisi | اونڭ كديسى | bizim kedimiz | بزم كديمز | sizin kediniz | سزڭ كديڭز | onların kedileri | اونلرڭ كديلرى |
Il est aussi possible de créer des groupes possessifs indéfinis avec la troisième personne du singulier construit avec un possédant au cas absolu et un possédé au possessif. Ces groupes permettent de créer des types d'objet particuliers qui sont inséparables : Osmanlı Devleti عثمانلى دولتى « État ottoman », güneş gözlüğü گونش گوزلگى « lunettes de soleil » (et non pas les lunettes appartenant au soleil).
La possession persane - l'utilisation de l'ezafe
Le système de l'ezafe était connu du turc ottoman. Contrairement au système de possession turcique, la construction se fait avec le possédé précédant le possesseur avec une liaison par un -i (-u/-ü/-ı selon l'harmonie vocalique).
Considéré comme littéraire, son utilisation était abondante dans les écrits et dénominations officielles :
- la Sublime porte se dit بابِ عالى Bab-ı ali
- l'Empire ottoman s'appelait دولت عليه عثمانيه Devlet-i aliye-i Osmaniye
Il était généralement rendu par une kasra ou une hamza lorsque le mot se terminait par un he, un vav ou un ye mais les diacritiques n'étaient pas toujours apparentes et la connexion par l'ezafe se devinait du contexte (cf. Empire ottoman ci-dessus).
Registres de langue
Selon le contexte d'utilisation, il peut exister au moins trois registres de langues :
- Fasih türkçe (turc formel) : langue de l’administration et de la poésie,
- Orta türkçe (turc moyen) : langue du commerce et des classes sociales supérieures,
- Kaba türkçe (turc vulgaire) : langue familière.
Abandon du turc ottoman et remplacement du lexique arabo-persan
Les projets de réformes sous l'Empire ottoman et Révolution des signes en Turquie
Le remplacement du vocabulaire arabo-persan par des néologismes turciques
Les emprunts à l'arabe
* Anciens mots toujours utilisés avec le néologisme aujourd'hui.
** Néologismes moins employés que les emprunts.
| Mot ottoman | Romanisation | Néologisme | Signification | Remarque |
|---|---|---|---|---|
| عفو ايتمك ʻafu itmek* | affetmek | bağışlamak | pardonner | Du persan bağışla– "à pardonner"[2] |
| أخلاق ahlak* | ahlak | töre | tradition | De l'ancien turc töre "tradition coutumière"[2] |
| ʻaile* | aile | ocak** | famille | De l'ancien turc ocak "famille"[2] |
| عقبة akabe* | akabe | geçit | passage | De la racine geç– "passer"[2] |
| عقد ʻaqd*, مقاولة mukâvele | akit, mukavele | sözleşme, anlaşma, bağıt | contrat | De l'ancien turc söz "mot"[2] |
| عقل ʻaql* | akıl | us** | sagesse | De l'ancien turc us "intelligence"[2] |
| علاقة ʻalaqe* | alaka(lı) | ilgi(li) | lié à, pertinent | De la racine de l'ancien turc il– "attacher lâchement" et "toucher"[2] |
| علامة alamet* | alamet | önsezi | prémonition | De l'adjetif ön "avant"[2] |
| عمة amme* | amme | sargı | bandage | De la racine sar– "enrouler"[2] |
| عامل ʻâmil | amil | etken | facteur | De la racine et– "faire"[2] |
| عملية ʻamaliyyah | ameliye | işlem | opération, processus | De la racine işle– "travailler"[2] |
| عامة amme | amme | kamu | public, communauté | De l'adjectif persan moyen "kamu" "tous"[2] |
| عمودي amudi* | amudi | dikey | perpendiculaire ; survit dans amuda kalkmak. | De la racine dik– "planter"[2] |
| عنعنة a'nane | anane | gelenek, görenek | tradition | Crée par İsmet İnönü en 1947, De la racine gel– "venir"[2] |
| عنغنوي ananevi* | ananevi | geleneksel | traditionnel | Crée par İsmet İnönü en 1947, De la racine gel– "venir"[2] |
| عساكر asakir* | asker | sü**, çeri** | soldat | Les mots turcs sont utilisés dans des contextes précis comme subay, "officier" etyeniçeri "janissaire". |
| عصر asr* | asır | yüzyıl | siècle | Un mot composé formé par yüz "cent" et yıl "and". Le néologisme ne garde pas la distinction entre "siècle" et "cent ans". La distinction est parfois importante: Parlant en 2020, "yedi asır kadar önce" (quelque sept siècles auparavant) a une marge d'erreur de 60 ou 70 ans et peut faire référence à une date entre 1260 et 1380 alors que "yedi yüzyıl kadar önce" fait forcément référence à 1320. |
| بارز bâriz* | bariz | kesin, belli | évident | De la racine kes– "couper"[2] |
| بسيط basîṭ* | basit | kolay | simple, facile | Du nom kol "bras"[2] |
| بعض bazı* | bazı | kimi | quelques | |
| بداهة bedāhet)* | bedahet | hazırcevaplık | quick wit | |
| بشرية beşeriyyet* | beşeriyet | insanlık | humanité | |
| أبيض abyâz* | beyaz | ak | blanc | Le mot arabe et le mot turc sont utilisés dans des contextes légérement différents : "beyaz" se traduit par "clair" or "propre / blanchit" |
| جمعة camiʻah* | camîa | topluluk | communauté | De l'adjectif toplu "collectif"[2] |
| جبراً cebren | cebren | zorla | forcefully | De l'adjectif zor– "difficile"[2] |
| جلسة calsah* | celse | oturum | audition | De la racine otur– "s'asseoir"[2] |
| جماعة cemaat* | cemaat | kurultay | société | Du mongol kurilta "assemblé des nobles"[2] |
| جمعية cemiyet* | cemiyet | toplum | société | De l'adjectif toplu "collectif"[2] |
| جنوب cenûb | cenup | güney | sud | De l'ancien turc Gün "soleil" ou "jour", conservé dans certains dialectes anatoliens pour dire "endroit ensoleillé"[2] |
| جرحة cerahah | cerahat | irin | pus | |
| جريان cereyan* | cereyan | akım | courant | De la racine ak– "couler"[2] |
| جواب cevâb* | cevap | yanıt | réponse | De l'ancien turc yanut.[2] |
| جهاز cihaz* | cihaz | aygıt | apparat | |
| جواري civarı* | civarı | dolayları | à peu près | |
| جملة cümle* | cümle | tümce** | phrase | Du nom tüm "tous, entier"[2] |
| دفعة defʻa*, کره kere* | defa, kere | kez | fois | defa et kere sont encore utilisé communément. |
| دفينة define* | define | gömü | trésor | De la racine göm– "enterrer" |
| دليل delil* | delil | kanıt | preuve | |
| دور devr* | devir | çağ | ère | Emprunt au mongol, cognat du turcique çak.[2] |
| دورة devre* | devre | dönem | semestre | De la racine dön– "tourner"[2]. |
| أبعاد ebʻâd* | ebat | boyut | dimension, taille | De l'arabe buʻd. |
| أبدي ebedî* | ebedî | sonsuz | toujours | The Turkish word literally means "without-end". |
| أجداد ecdâd | ecdat | ata | ancêtre | The Turkish word literally means "father". |
| أجل ecel* | ecel | ölüm | mort | De la racine öl– "to die". |
| أجنبي acnebi* | ecnebi | el, yad | étranger | |
| أدبيات edebiyyat* | edebiyat | yazın** | littérature | De la racine yaz– "to write". |
| أهميات ehemmiyyet | ehemmiyet | önem | importance | |
| ألبسة elbise* | elbise | giysi | vêtement | De la racine giy– "to wear". |
| أمر emr* | emir | buyruk | ordre | Du vieux turcique buyruk.[2] |
| amniyyah* | emniyet | güvenlik | sécurité | Du substantif güven "trust". |
| أثر eser* | eser | yapıt | production (musique, film) | De la racine yap– "to make"[2]. |
| أسير esîr* | esir | tutsak | otage | De la racine tut– "to hold"[2]. |
| أطراف etraf* | etraf | ortalık | alentours | De l'adjectif orta "middle"[2]. |
| أوراق evrâk* | evrak | belge | document | En arabe, evrāk is the plural of vārāk; in modern Turkish, evrak is used as often a singular, although it should be used as a plural of varak. |
| أول evvel* | evvel | önce | avant | Using the adjective ön "front" as a prefix. |
| فعال faʻâl* | faal | etkin | actif | De la racine et– "to do". |
| فائز faiz* | faiz | ürem**, getiri | intérêt | De la racine ür– "to produce". |
| فقير، فقرة fakir, fukara* | fakir | yoksul | pauvre | De la racine yok– "ne pas exister". |
| فرض farz* | farz | varsayım | supposition | De la racine varsay– "supposer"[2]. |
| فايدة fâydah* | fayda | yarar | bénéfique, utile | |
| فن fenn*, علم ʻilm* | fen, ilim | bilim | science | De la racine bil– "to know". |
| فيضان feyezan | feyezan | taşkın | courant | De la racine taş– "to overflow"[2]. |
| فرقة fırka* | fırka | topluluk | groupe | De l'adjectif toplu "collective"[2]. |
| فرقة furqah | fırkat | ayrılık | disparité | De la racine turcique ayr– "to separate"[2]. |
| فكر fikr* | fikir | görüş | opinion | De la racine gör– "to see". |
| فعل fiʻl* | fiil | eylem | verbe | De la racine ey– "to do". |
| غرب garb | garp | batı | ouest | De la racine bat– "to sink". |
| غير gayr | gayri | olmayan, başka, dışı | non-, autre | |
| غذاء gıda* | gıda | besin | nourriture | |
| حادثة hadise* | hadise | olay | évènement | De la racine ol-, meaning "to be", "to become"[2]. |
| حافظة hâfıza* | hafıza | bellek | mémoire | The new word is commonly used in electronics, like computer memory, i.e. önbellek for cache |
| خفيف hafif* | hafif | yeğni** | léger | The Turkish word is rarely used. |
| حفريات hafriyyât | hafriyat | kazı | excavation | De la racine kaz-, meaning "to dig"[2]. |
| حق haqq* | hak | pay | portion | |
| حقيقة haqîqat* | hakikat | gerçek | vérité | |
| حاكم hâkim* | hâkim | yargıç | juge | |
| حال hâl*, وضعية vazʻiyet* | hâl, vaziyet | durum | situation | De la racine dur– "to halt"[2]. |
| خليطة halîta | halita | alaşım | alloy | |
| haʻmile* | hamile | gebe | enceinte | |
| خراب harâb* | harap | yıkık | ruine | De la racine yık– "to destroy"[2]. |
| حرارة harâret* | hararet | ısı, sıcaklık | température | The old word can be used in both meanings in Turkish language. |
| حركة harekkat* | hareket | devinim** | mouvement | |
| حرف harf* | harf | ses, imce** | lettre | From the Old Turkic noun ses– "to voice"[2]. |
| حسرة hasra* | hasret | özlem | mélancolie | |
| حساس hassas* | hassas | duyarlı | sensible | De la racine duy– "to feel"[2]. |
| حشرة haşara* | haşere | böcek | insecte | |
| خطأ hatâ*, قصور kusûr* | hata, kusur | yanlış | erreur | |
| حطب hatb | hatab | odun | bois | |
| ﺧﻄﻮﺍﺕ ḫaṭavāt | hatavat | adımlar | steps | |
| خاطرة hâtıra* | hatıra | anı | memoir | De la racine an– "to call to mind"[2]. |
| حياة hayât*, عمر ömr* | hayat, ömür | yaşam, dirim** | life | De la racine yaşa– "to live". |
| حيثية haysiyyet* | haysiyet | saygınlık | respectability | De la racine say– "to count"[2]. |
| حزم hazm* | hazım | sindirim | digestion | |
| هدية hediyye* | hediye | armağan | gift | |
| هيئة hey'et* | heyet | kurul | board (company) | De la racine kur– "to set up"[2]. |
| حدة hiddet* | hiddet | kızgınlık, öfke | anger | |
| حكاية hikâye* | hikâye | öykü | story | Neologism coined by Nurullah Ataç[2]. |
| خلاف hilâf | hilaf | karşıt | contrary | Du substantif karşı "opposite". |
| حس his* | his | duygu | feeling | De la racine duy– "to feel". |
| خواجه hôca* | hoca | öğretmen | teacher | De la racine 'öğret-, meaning "to teach". |
| حدود hudut* | hudut | sınır | border. | Sınır is a Greek borrowing[2]. |
| حقوق hukuk* | hukuk | tüze** | (judiciary) law | De la racine turcique tuz– "to command"[2]. |
| خلاصة hulasa* | hulasa | özet | summary | |
| خصوص husûs* | husus | konu | subject | Coined in 1935 De la racine kon– "to be placed"[2]. |
| حضور huzûr* | huzur | dirlik** | comfort | |
| حجرة hucre* | hücre | göze** | cell | |
| هجوم hücûm* | hücum | saldırı | attack | De la racine saldır– "to attack"[2]. |
| حرمة hürmet* | hürmet | saygı | respect | De la racine say– "to count"[2]. |
| إرثية ırsiyet* | ırsiyet | kalıtım | heredity | De la racine kal– "to remain"[2]. |
| إصرار ısrar* | ısrar | üsteleme | insisting | De l'adjectif üst "above". |
| إصطلاح ıstılah* | ıstılah | terim | term | Borrowed from Persian[2]. |
| إجتماع içtima | içtima | kavuşum | new moon (astronomy) | |
| إجتماعي ictimai | içtimai | toplumsal | communal | De l'adjectif toplu "collective"[2]. |
| إدارة idare* | idare | yönetim | administration | De la racine yönet– "to give direction "[2]. |
| إدرار idrar* | idrar | sidik | urine | The original meaning of the Arabic word is "the action of yielding milk". The Turkish word is derived from an old Turkic verb siymek, meaning "to urinate". |
| إفادة ifade* | ifade | anlatım | narration | De la racine anlat– "to explain". |
| إفتخار iftihâr* | iftihar | övünme | pride | De la racine öv– "to praise". |
| إحتراس ihtiras* | ihtiras | tutku | passion | De la racine tut– "to hold". |
| إحتواء ihtiva | ihtiva etmek | içermek | to comprise | De l'adjectif iç "inside". |
| إحتياج ihtiyâc * | ihtiyaç | gereksinme, gereksinim | need | iħtiyāj is an Arabic verbal-noun form of iħtāj, meaning "need" |
| إختيار ihtiyâr* | ihtiyar | yaşlı | old (age) | Du substantif yaş "age". |
| إحتياط ihtiyât | ihtiyat | yedek | backup, spare | |
| إحتياط ihtiyatlı* | ihtiyatlı | uyanık | wide-awake | De la racine uyan– "to arouse". |
| إقتباس iktibas | iktibas | alıntı | copying (in literature; referencing) | De la racine al– "to take" |
| آلهة ilahe* | ilahe | tanrıça | goddess Tanrı (God) + –ça of Serbo-Croatian | Serbo-Croat supplied the feminine suffix, –ça, which Turkish lacked. |
| علاوة ilave* | ilave | ek | addition | |
| إلهام ilhâm* | ilham | esin | inspiration | |
| عمار ʻimâr* | imar | bayındırlık | construction, development | |
| إمكان imkân* | imkân | olanak | opportunity, possibility | De la racine ol– "to exist"[2]. |
| إملاء imlâ* | imla | yazım | orthography | De la racine yaz– "to write"[2]. |
| إمتداد imtidad* | imtidad | uzay | space | De la racine uza– "to extend"[2]. |
| إمتحان imtihân | imtihan | sınav, yazılı | examination | From the Tatar root sına– "to test". |
| امتياز imtiyâz* | imtiyaz | ayrıcalık | "to write". | De l'adjectif ayrı "separate". |
| انحسار inhisâr | inhisar | tekel | monopoly | Ömer Asım Aksoy coined from tekel "single hand"[2]. |
| انسان insân* | insan | kul** | human | The new word is used almost only in religious context. |
| انطباع intiba | intiba | izlenim | impression | |
| انتخاب intihab* | intihab | seçim | election | De la racine seç– "to choose". |
| انتحال intihal | intihal | aşırma | plagiarism | De la racine aşır– "to steal". |
| ابتدائی ibtidâ‘î | iptidai | ilkel | primary; primitive | From the word ilk "first". |
| ارتفاع irtifâʻ* | irtifa | yükseklik | altitude | The old word is only used in aviation, as in "the altitude of the plane". |
| ارثی irsî* | ırsi | kalıtsal, kalıtımsal | hereditary | De la racine kal– "to remain". |
| اسم ism* | isim | ad | name | |
| اِسْكَانْ iskan* | iskan | konut | abode | De la racine kon– "to settle"[2]. |
| اِسْتِخْدَامْ istihdam* | istihdam | dağıtım | distribution | De la racine dağıt– "to distribute"[2]. |
| إستحصال istiḥṣāl | istihsal | üretim | production | De la racine üret– "to produce"[2]. |
| استقامت istikamet* | istikamet | yön | direction | |
| إستقلال istiqlal* | istiklal | bağımsızlık | independence, freedom | Du substantif bağ "tie, bond, impediment"[2]. |
| استراحة istirâhat* | istirahat | dinlenme | rest | De la racine dinlen– "to rest". |
| استثمار istismar* | istismar | sömürge | colony | De la racine sömür– "to exploit"[2]. |
| إستثقال istisḳāl | istiskal | aşağılama | abasement | |
| استثناء istisnâ'* | istisna | aykırı | exception | |
| اشارت işaret* | işaret | gösterge | indicator | De la racine göster– "to show"[2]. |
| اشتغال iştigâl | iştigal | uğraş, uğraşı | occupation | |
| اشتراك iştirâk* | iştirak | ortaklık | association | |
| اتمام itmam* | itmam | tamamlama | completion | De l'adjectif tam "complete, full". |
| ايضاح izâh* | izah | açıklama | clarification | De la racine aç– "to open". |
| ازدواج izdivâc | izdivaç | evlilik | marriage | Du substantif ev "house". |
| قابليه kâbiliyet* | kabiliyet | yetenek, yeti | talent, ability | De la racine yet– "to reach"[2]. |
| قادر kader* | kader | yazgı | fate | De la racine yaz– "to write"[2]. |
| قفة qaffa* | kafa | baş | head | |
| كافي kâfi* | kâfi | yeter | enough | De la racine yet– "to be enough"[2]. |
| قاعده kaide* | kaide | taban | floor | |
| كائنات kâ'inât* | kâinat | evren | universe | |
| قلب kalb* | kalp | yürek | heart | |
| قانون kânûn* | kanun | yasa | law | Borrowed from Mongolian[2]. |
| قانون اساسى kanunuesasi | kanunuesasi | anayasa | constitution (law) | Literally "mother law". |
| قافيه kâfiye* | kafiye | uyak | rhyme | De la racine uy– "to comply, fit". |
| كانون اول kânûn-ı evvel | aralık | December | "Aralık" was adopted during the drafting of the 1945 Constitution because it occurred in the text. With the new name for December it became the subject of jokes on the theme that the transition from December to January—Aralıktan Ocağa—now meant passing through the gap into the fire[2]. | |
| كانون ثانی kânûn-ı sânî | ocak | January | "Ocak," the new name for January preserves the meaning of kânun "hearth"[2]. | |
| كلمه kelime* | kelime | sözcük, söz | word | Invented by Melih Cevdet Anday in 1958[2]. |
| قرمز ghermez* | kırmızı | al**, kızıl | red | The Arabic and the Turkish words are used in somewhat different contexts. kızıl is mostly used for red hair. |
| قسم kısm* | kısım | bölüm | part | De la racine böl– "to divide". |
| كتاب ketab* | kitap | betik** | book | De la racine turcique biti– "to write," which is a loanword from Chinese word 筆, meaning "brush"[2]. |
| كفر kufr* | küfür | sövme** | curse | De la racine söv– "to swear, curse"[2]. |
| قوة kuvvet* | kuvvet | güç, erk | power, force | En physique, l'ancien mot est utilisé pour « force » et le nouveau pour « puissance ». |
| كُلِّيَتْ külliyet* | külliyet | tüm | whole | |
| كرة küre* | küre | yuvar** | sphere | |
| لطيفه lâtîfe | latife | şaka | joke | The new word is also of Arabic origin (from the word şaḳā (شقاء)), meaning "pity, being unfortunate" |
| لسان lisân* | lisan | dil | language | dil means both tongue in the physical sense and language, while "lisan" only means tongue in the language sense. |
| لغات lûġat | lügat | sözlük | dictionary | |
| لزوملو lüzûmlu* | lüzumlu | gerekli | necessary | |
| ﻣﻌﺎﺭﻒ me‘ārif* | maarif | eğitim | education | |
| معاش maʻâş* | maaş | aylık | salary | Du substantif ay "moon, month" |
| معباد maʻbed* | mabet | tapınak | temple | De la racine tap– "to worship". |
| مادة maddî* | maddî | özdeksel** | material, materialistic | The Turkish word is exclusively used in the context of philosophy. |
| مفصل mafsal | mafsal | eklem | ligament | The old word is used for "hinge" (non-anatomical). |
| مغدور mağdûr* | mağdur | kıygın** | wronged, injured | The new word is almost never used. |
| مغلوبيات maʻlubiyyat* | mağlubiyet | yenilgi | defeat | De la racine yen– "to defeat". |
| محلى mahalli* | mahalli | yöresel | regional | |
| محفوظ mahfuz | mahfuz | saklı | hidden | De la racine sakla– "to hide". |
| مخلوق mahlûk* | mahluk | yaratık | creature | De la racine yarat– "to create". |
| محصول mahsûl* | mahsul | ürün | product | The new word actually meant "weed". |
| مخصوص mahsûs* | mahsus | özgü | peculiar | |
| مقصد maksad*, غايه gaye*, هدف hedef* | maksat, gaye, hedef | amaç, erek | goal | |
| معقول maʻkûl* | makul | uygun, elverişli | reasonable | De la racine uy– "to comply". |
| معنة maʻnah* | mâna | anlam | meaning | De la racine anla– "to comprehend". |
| معنوي manevî* | manevî | tinsel** | moral, spiritual | The Turkish word is exclusively used in the context of philosophy. |
| مانع mâniʻ* | mani | engel | obstacle | |
| مصرف masraf* | masraf | gider, harcama | cost | De la racine git– "to go, leave". |
| مطبعه matbaa* | matbaa | basım evi | printing | De la racine bas– "to press". |
| معذرت mazeret* | mazeret | gerekçe | corollary | De la racine gerek– "to need". |
| ﻣﺒﺪﺃ mebde’* | mebde | başlangıç | beginning | |
| مجاز mecaz*, استعارة istiare | mecaz | iğretileme, eğretileme | metaphor | |
| مجبور mecbûr* | mecbur | zorunlu | obligation, obligatory | Both the new and the old words can be used as either a noun or an adjective. |
| مجهول mechûl* | meçhul | bilinmeyen | unknown | De la racine bil– "to know". |
| مدني madanni* | medeni | uygar | civil | Borrowed from Uyghur. |
| مدنيات madanniyyat* | medeniyet | uygarlık | civilization | From the name of the Uyghur Uygur, who established an advanced civilization in Eastern Turkestan in the tenth to twelfth centuries[2]. |
| مفهوم mefhûm* | mefhum | kavram | concept | De la racine kavra– "to grasp, understand". |
| مکروه mekrûh* | mekruh | iğrenç | disgusting | |
| مملکت memleket* | memleket | ülke | country | The old word is used for "one's native region" |
| ﻣﻨﺸﺄ menşe* | menşe | kök | root | |
| مراسم merâsim* | merasim | tören | ceremony | |
| مساحه mesaha* | mesaha | yüzölçüm | area, measure of | De la racine ölç– "to measure". |
| مرثيه mersiye | mersiye | ağıt | elegy | |
| مسافه mesafe* | mesafe | uzaklık | distance | De la racine uza– "to extend"[2]. |
| مثانة mesane* | mesane | sidik kesesi | urinary bladder | |
| مثلا meselâ* | mesela | örneğin | for example | |
| مسعود mesʻûd* | mesut | mutlu, sevinçli | happy | |
| مسئوليات maʻsûliyyat* | mesuliyet | sorumluluk | responsibility | |
| مشهور meşhûr* | meşhur | ünlü | famous | Du substantif ün "fame". |
| مشروبات meşrûbât* | meşrubat | içecek | beverage | De la racine iç– "to drink". |
| موقع mevkiʻ مكان mekân* | mevki, mekân | yer, konum | location | De la racine kon– "to settle"[2]. |
| موضع mevzi* | mevzi | bölge | location | De la racine böl– "to divide". |
| ميدان meydân*, ساحه sâha | meydan, saha | alan** | open area, plaza | While the new word is used mainly in mathematics (as in the "area" of a triangle), it is seldom used with the same meaning of the old words except in compound words like havaalanı (airport), not hava meydanı (older version). |
| ميل meyl* | meyil | eğim, eğilim | inclination | De la racine eğil– "to incline". |
| مزار mezar* | mezar | gömüt** | cemetery | De la racine göm– "to bury". |
| منطقة mıntıka | mıntıka | bölge | region | De la racine böl– "to divide". |
| ملت millet* | millet | ulus | ulus | From the Mongolian noun uluş "confederation of people"[2]. |
| مراث mirâs* | miras | kalıt** | inheritance | De la racine kal– "to remain"[2]. |
| مسافر misâfir* | misafir | konuk | guest | De la racine kon– "to settle"[2]. |
| مثال misâl* | misal | örnek | example | |
| مسکين miskîn* | miskin | uyuşuk, mıymıntı | lazy | De la racine uyuş– "to numb". |
| معامله muʻâmele* | muamele | davranış | treatment, behavior | De la racine davran– "to behave". |
| معما muʻammâ | muamma | bilmece | puzzle, trivia | De la racine bil– "to know". |
| معاصر muʻâsır | muasır | çağdaş, güncel | contemporary | |
| معاون muʻâvin* | muavin | yardımcı | helper | |
| معجزه muʻcize* | mucize | tansık** | miracle | The new word is almost never used. |
| مغذي mugaddii | mugaddi | besleyici | nourisher | |
| مغالطه mugalata | mugalata | yanıltmaca | deceptive statement | De la racine yanılt– "to mislead". |
| مغني، مغنيه muganni, muganniye | muganni,muganniye | şarkıcı | singer | |
| مغايرة mugayeret | mugayeret | aykırılık | irregularity | |
| مغاير mugayir | mugayir | aykırı | irregular | The old word has only remained as a legal term meaning "adverse". |
| مخابره muhabere | muhabere | iletişim, iletişme | communication | De la racine ilet– "to transmit". |
| مهاجرة muhaceret | muhaceret | göç | emigration | De la racine göç– "to move". |
| مهاجم muhacim | muhacim | saldıran, saldırıcı | attacker, offender | De la racine saldır– "to attack". |
| مهاجر muhacir | muhacir | göçmen | immigrant | De la racine göç– "to move". |
| محدب muhaddep | muhaddep | dış bükey | convex | De la racine bük– "to bend". |
| محافظة muhafaza* | muhafaza | koruma | conservation | De la racine koru– "to protect". |
| محافظ muhafız | muhafız | koruyucu | protector | De la racine koru– "to protect". |
| محاكمه muhakeme* | muhakeme | yargılama, uslamlama | judgment, argumentation | |
| مدة muddat* | müddet | süre | duration | De la racine sür– "to last". |
| محقق muhakkak* | muhakkak | kesin(likle) | certain(ly) | |
| محقق muhakkik | muhakkik | soruşturmacı | investigator | De la racine sor– "to ask". |
| محال muhal | muhal | olanaksız | impossible | De la racine ol– "to exist". |
| مخالفة muhallaffat* | muhalefet | karşıtlık | opposition | De l'adjectif karşı "opposite"[2]. |
| مخمن muhammen | muhammen | oranlanan, ön görülen | pre-determined | |
| مخمس muhammes | muhammes | beşgen | pentagon | Du substantif beş "five". |
| محاربه muhârebe, حرب harb | muharebe, harp | savaş | war | |
| محارب muharip | muharip | savaşçı | warrior | |
| محرر muharrer | muharrer | yazılı, yazılmış | written | De la racine yaz– "to write"[2]. |
| محرك muharrik | muharrik | kışkırtıcı, ayartıcı | provoker | De la racine kışkırt– "to provoke". |
| محاصره muhasara | muhasara | kuşatma | siege | De la racine kuşat– "to encircle"[2]. |
| محاسبه muhasebe* | muhasebe | saymanlık | accounting, bookkeeping | De la racine say– "to count"[2]. |
| محاسبجي muhasebeci* | muhasebeci | sayman | accountant, bookkeeper | De la racine say– "to count"[2]. |
| محتمل muhtemel* | muhtemel | olası | possible | De la racine ol– "to happen". |
| محتويات muhteviyyât | muhteviyat | içindekiler | ingredients | De l'adjectif iç "inside". |
| مقدس mukaddes | mukaddes | kutsal | sacred | |
| منتظم muntazam* | muntazam | düzgün, düzenli | tidy | De la racine düz– "to align"[2]. |
| مربع murabbaʻ | murabba | kare | square | A loanword from the French carré. |
| معتدل muʻtedil | mutedil | ılım(lı) | moderate(ly) | |
| موفقيت muvaffakıyyet | muvaffakiyet | başarı | success | De la racine başar– "to succeed (in)". |
| مبالغه mübalâga | mübalağa | abartı | exaggeration | De la racine abart– "to exaggerate". |
| مجادله mücâdele* | mücadele | çaba, uğraş | endeavor | |
| مجرد mücerrit | mücerrit | soyut | abstract | De la racine soy– "to strip"[2]. |
| مدافعه müdâfaʻa | müdafaa | koruma | sustain, protect, defend | De la racine koru– "to protect". |
| مداخله müdâhale* | müdahale | karışma | intervention | De la racine karış– "to interfere, meddle with". |
| مُلَازِمْ mülazım* | mülazım | teğmen | lieutenant | From the Old Turkic teğ– "to touch," which Turkish retains as değ–.[2] |
| مدت müddet* | müddet | süre | duration | De la racine sür– "to last". |
| مدركه mudrike | müdrike | anlık | intellect (in psychology) | |
| مؤدب mueddep | müeddep | uslu | well behaved, demure | Du substantif us "intelligence". |
| مؤلفات muelleffat | müellefat | (yazılı) yapıt | (written) piece | De la racine yap– "to make". |
| مؤلف، محرر muellif, muharrir | müellif, muharrir | yazar | writer | De la racine yaz– "to write". |
| مؤمن muemmen | müemmen | sağlanmış | secured | De l'adjectif sağ "alive". |
| مؤنث muennes | müennes | dişil | feminine | |
| مؤسسه mu‘essese | müessese | kurum | foundation | De la racine kur– "to set up". Kurum is recorded in Tarama Sözlüğü (1963-77) as occurring in two dictionaries from the fourteenth and eighteenth century[2]. |
| مؤثر muessir | müessir | dokunaklı | touching | De la racine dokun– "to touch". |
| مؤسس muessis | müessis | kurucu | founder | De la racine kur– "to set up"[2]. |
| مفكره mufekkrireh | müfekkire | düşünce gücü | thought capacity | De la racine düşün– "to think". |
| مفرد mufrett | müfret | tekil | singular | De l'adjectif tek "single". |
| مفلس muflis | müflis | batkın | one that's gone bankrupt | De la racine bat– "to sink". |
| مهم mühim* | mühim | önemli | important | Du substantif önem "importance". |
| مؤمن mü‘min | mümin | inanan, inançlı | believer | De la racine inan– "to believe". |
| مناسبت münâsebet* | münasebet | ilişki | relation | De la racine turcique il– "to tie loosely" and "to touch"[2]. |
| منتخب müntahib* | müntahib | seçmen | voter | De la racine seç– "to choose". |
| مراجعت mürâcaʻat | müracaat | başvuru | application | De la racine başvur– "to apply". |
| مركب mürekkeb | mürekkep | birleşmiş, birleşik | ink | De la racine birleş– "to unite". |
| مرتب murrettip | mürettip | dizgici | type setter | De la racine diz– "to align"[2]. |
| مسابقه müsâbaka | müsabaka | karşılaşma | match, competition | De l'adjectif karşı "opposite"[2]. |
| مسامحه müsâmaha | müsamaha | hoşgörü | tolerance | De la racine gör– "to see". |
| مُسَاو۪ي müsavi* | müsavi | eşit | equal | Du substantif eş "pair". |
| مسدس müseddes* | müseddes | altıgen | hexagon | Du substantif altı "six". |
| مستهجن müstehcen* | müstehcen | uygunsuz | inappropriate, obscene | De la racine uy– "to comply"[2]. |
| مستملك mustamlak | müstemleke | sömürge | colony (exploitee) | De la racine sömür– "to exploit"[2]. |
| مسوده müsvedde* | müsvedde | taslak | draft | |
| مشابه، مماثل muşabbih, mumassil | müşabih, mümasil | benzer | similar | De la racine benze– "to resemble". |
| مشبهات muşşabbahat | müşabehet | benzerlik | similarity | De la racine benze– "to resemble". |
| مشخص müşahhas | müşahhas | somut | concrete (in concept, the opposite of abstract) | |
| مشكل müşkül | müşkül | çetin** | difficult | |
| مشرك muşrik | müşrik | çoktanrıcı | polytheist | |
| مشتق müştak | müştak | türev | derivative | Borrowed from Kazakh, where verbs end not in –mek/–mak, but in –v[2]. |
| مشتكي muşteki | müşteki | yakınan, sızlanan | one who complains, whiner | |
| مشتملات muştemilat | müştemilat | eklenti | attachment, appandage | De la racine ekle– "to add". |
| مشترك muşterek* | müşterek | ortak | partner | Du substantif orta "middle"[2]. |
| مشتري muşteri* | müşteri | alıcı, alımcı | customer | De la racine al– "to buy"[2]. |
| مطالعه mütâlâʻa | mütalâa | düşünce | thought | De la racine düşün– "to think". |
| متارکه mütâreke | mütareke | antlaşma | armistice | Du substantif ant "oath"[2]. |
| متعدد muteaddit | müteaddit | birçok | a lot, many | |
| متفن muteaffin | müteaffin | kokuşuk | malodorous | De la racine kok– "to smell". |
| متعهد muteahhid* | müteahhit | üstenci | contractor | |
| متعاقب muteakib | müteakip | sonra, ardından | after, thereafter | De l'adjectif arka "behind". |
| متعاليه mutealiye | mütealiye | deneyüstücülük | transcendentalism | |
| متعلق muteallik | müteallik | ilişkin, ilgili | related (to) | De la racine turcique il– "to tie loosely" and "to touch"[2]. |
| متعمم muteammim | müteammim | yaygınlaşmış, genelleşmiş | something that has widespread | De la racine yay– "to radiate"[2]. |
| متعارفه mutearife | mütearife | belit** | axiom | |
| متبقي mutebaki | mütebaki | kalan | remaining | De la racine kal– "to remain". |
| متبدل mutebeddil | mütebeddil | değişen, kararsız | one that changes, undecided | De la racine değiş– "to change". |
| متبسم mutebessim | mütebessim | gülümseyen, güleç | one that smiles | De la racine gül– "to laugh". |
| متجنس mutecanis | mütecanis | bağdaşık | homogenous | |
| متجاوز mutecaviz | mütecaviz | saldırgan | attacker | De la racine saldır– "to attack". |
| متدين mutedeyyin | mütedeyyin | dindar | religious | Borrowed from Persian, where it means "owner of religion". |
| متأثر muteessir | müteessir | üzüntülü | sad (person) | De la racine üz– "to aggrieve". |
| متفكر mutefekkir | mütefekkir | düşünür | thinker, intellectual | De la racine düşün– "to think". |
| متفرق müteferrik | müteferrik | dağınık | untidy | De la racine dağıt– "to distribute". |
| متحمل mutehammil | mütehammil | dayanıklı | durable | |
| متحرك muteharrik | müteharrik | devingen, oynar | mobile | |
| مُحْتَرَمْ muhterem* | muhterem | saygıdeğer | honorable | |
| متخصص mütehassıs | mütehassıs | uzman | expert | From the Old Turkic noun uz "skilled craftsman" and the intensive suffix "–man" in şişman "fat" and kocaman "huge"[2]. |
| متشبث muteşşebbis | müteşebbis | girişimci | entrepreneur | De la racine gir– "to enter". |
| متوازي mütevâzî* | mütevazi | alçakgönüllü | humble | |
| متوفى muteveffa | müteveffa | ölü, ölmüş | mort | De la racine öl– "to die". |
| متفق muttefik* | müttefik | bağlaşık** | allié | De la racine bağla– "to tie"[2]. |
| مزايده muzayyadeh | müzayede | açık arttırma | auction | |
| مزمن müzmin | müzmin | süreğen | chronique | De la racine sür– "to last". |
| نادر nadir*, اندر ender* | nadir, ender | seyrek | rare | |
| نغمه nağme | nağme | ezgi | mélodie | |
| ناقص nakıs* | nakıs | eksi | minus | |
| نصيحت nasîhat* | nasihat | öğüt | advice, counsel | |
| نظير nâzır | nazır | bakan | ministre | |
| نفس nefes* | nefes | soluk | souffle | |
| نسيج nesiç | nesiç | doku | mouchoir | |
| نسل nesl* | nesil | kuşak | génération | |
| نتيجه netîce* | netice | sonuç | résultat | From the combination of old Turkic nouns son "end" and uç "latter"[2]. |
| نزيف nezif | nezif | kanama | hémorragie | Du substantif kan "blood" |
| نصف nısf | nısıf | yarı(m) | moitié | De la racine yar– "to split"[2]. |
| نهايت nihâyet* | nihayet | son(unda) | fin(alement) | |
| نكاح nikâh* | nikâh | düğün | mariage | In modern Turkish, nikâh is generally used for the wedding ceremony, while düğün is used for the wedding reception or party. |
| نسبت nisbet* | nispet | oran | ratio | From the Old Turkic noun oran for "measure," "proportion" or "moderation"[2]. |
| نطق nutk* | nutuk | söylev | speech | Borrowed from Kazakh, where verbs end not in –mek/–mak, but in –v[2]. |
| رفاه rafāh* | refah | gönenç | prosperity | |
| رغما ragmen* | rağmen | karşın | despite, in spite of | De l'adjectif karşı "opposite"[2]. |
| رئيس re'îs | reis | başkan | president | |
| رأي rey* | rey | oy | vote | |
| رجعت ricat* | ricat | çekilme | retreat | De la racine çek– "to pull"[2]. |
| روح ruh* | ruh | tin** | spirit | The Turkish word is almost never used, except in the context of philosophy. |
| رطوبه rutûbet* | rutubet | yaşlık, ıslaklık | moisture | De l'adjectif yaş "dank". |
| رؤيا rü'ya* | rüya | düş | dream | |
| سادهّ sade, سائد sa'aid* | sade | yalın | plain | The Turkish word is rarely used. |
| صفحة safha* | safha | evre, aşama | stage, phase | |
| صفراء safra* | safra | öd | bile | |
| ساحل sahil* | sahil | kıyı | coast | |
| صاحب sahip* | sahip | iye** | owner | The Turkish word is seldom used; however, it is commonly used in the context of grammar when describing the possessive suffix (iyelik eki) |
| سطح sath | satıh | yüzey | surface | Du substantif yüz "face". |
| سياره sayyâre | seyyare | araba, taşıt | car | Araba is the outdated expression for "car" in Arabic. The current word in Arabic for car is seyyara but in Turkish seyyar, means "transportable" or given to travel. |
| سبب sebeb* | sebep | neden | reason | |
| سفاره safarat | sefaret | büyükelçilik | embassy | |
| سلامت selâmet | selamet | esenlik | health, soundness | |
| سما semâ | sema | gök | sky | |
| سنه sene* | sene | yıl | year | |
| صحت sıhhat | sıhhat | sağlık | health | De l'adjectif sağ "alive". |
| سحر sihr* | sihir | büyü | magic | |
| صحبت sohbet* | sohbet | söyleşi | chat | De la racine söyle– "to say". |
| سؤال su'âl | sual | soru | question | De la racine sor– "to ask". |
| صلح sulh | sulh | barış | peace | |
| صنع sunî | suni | yapay | artificial | De la racine yap– "to make"[2]. |
| سکوت sükût | sükût | sessizlik | silence | Du substantif ses "voice". |
| شاهد şâhid* | şahit | tanık | witness | De la racine tanı– "to recognize". |
| شاعر şair* | şair | ozan | poet | |
| شعير şaîr* | şair | arpa | barley | |
| شرق şark | şark | doğu | east | De la racine doğ– "to be born"[2]. |
| شرط şart* | şart | koşul | condition | Invented in 1947 by Nurullah Ataç[2]. |
| شمال şimâl | şimal | kuzey | north | Du substantif kuz "side of a mountain out of reach of the sun". Kuzey was also used in some Anatolian dialects, meaning sunless place.[2] |
| ﺷﻌﺎﻉ şu‘ā‘)* | şua | ışın | ray, gleam | |
| تعلق taalluk | taalluk | ilinti | connection, relation | De la racine turcique il– "to tie loosely" and "to touch"[2]. |
| طبقه tabaqqa * | tabaka | katman | layer | Du substantif kat "sol". |
| طبيعت ṭabîʻat* | tabiat | doğa | nature | De la racine doğ– "naître". |
| طبيعى ṭabîʻî* | tabii | doğal | natural | De la racine doğ– "naître". |
| تعبير، افاده taʻbîr, ifâde* | tabir, ifade | deyiş** | narration | |
| ṭâbiyet* | tâbiyet | uyruk** | nationality | |
| تحليل tahlil* | tahlil | inceleme | (laboratory) test (as in medicine) | |
| تخمين tahmin* | tahmin | kestirim** | guess, prediction | De la racine kes– "to cut". |
| تعقيب taʻkib* | takip | izlem** | follow-up | De la racine izle– "regarder". |
| طلب ṭaleb* | talep | istek | request, demand, wish | De la racine iste– "to demand, request". |
| طلبه ṭalebe | talebe | öğrenci | student (plural of طالب ṭâlib, "seeker" [of knowledge]) | De la racine turcique igid– "nourrir"[2]. |
| تعمیم tâmîm* | tâmîm | genelge | circular, notice | De l'adjectif genel "general". |
| تعمير taʻmîr*, تعديلات taʻdîlât* | tamir, tadilat | onarım | repair, renovation | De la racine onar– "to repair". |
| طرف taraf* | taraf | yan | side | |
| ترصدات tarassut* | tarassut | gözetleme | observation | |
| تاريخ tarih* | tarih | günay** | date (in time) | The Arabic word tarih also means "history". The Turkish word günay (literally meaning "day-month") is rarely used. |
| تسلط tasallut | tasallut | sarkıntılık | (sexual) harassment | De la racine sark– "to dangle from". |
| تصور tasavvur | tasavvur | canlandırma, tasarı | imagine | |
| تصديق tasdîk* | tasdik | onay | approve | |
| تصحيح tashîh | tashih | düzeltme | correction | De l'adjectif düz "even, flat". |
| تصوير tasvîr* | tasvir | betimleme | description | |
| طياره tayyâre | tayyare | uçak | airplane | De la racine uç– "to fly". |
| توصيه tavsiye* | tavsiye | salık | advice | |
| تعادل teʻâdül | teadül | denklik | equivalence | De l'adjectif denk "equal". |
| تعامل teʻâmül | teamül | tepkime, davranış | reaction, behavior | De la racine davran– "to behave". |
| تبسم tebessüm | tebessüm | gülümseme | smile | De la racine gül– "to laugh". |
| تبديل tebdîl | tebdil | değişiklik | change | De la racine değiş– "to change". |
| تبريك tebrîk* | tebrik | kutlama | congratulate | De la racine kutla– "to celebrate". |
| تجربه tecbüre* | tecbüre | deney | experiment | De la racine dene– "to try". |
| تجلى tecellî | tecelli | belirme | emerge, appear | |
| تجسم tecessüm | tecessüm | görünme | appearance, manifestation | De la racine gör– "to see". |
| تجربة tecrübe* | tecrübe | deneyim | experience | De la racine dene– "to attempt"[2]. |
| تجهيزات techîzât* | teçhizat | donanım | equipment | |
| تداوى tedavi* | tedavi | sağaltım** | therapy | |
| تدبير tedbîr* | tedbir | önlem | precaution | De la racine önle– "to prevent". |
| ﺗﺪﺭﻳﺴﺎﺕ tedrіsāt)* | tedrisat | öğretim | teaching | |
| تأثر te'essür | teessür | üzüntü | agony | De la racine üz– "to aggrieve". |
| تكامل tekâmül | tekamül | evrim, başkalaşım | maturation, metamorphosis, evolution | |
| تقاعد tekaʻüd | tekaüt | emeklilik | retirement | |
| تكفل tekeffül | tekeffül | yükümlenme | standing surety | |
| تكليف teklîf* | teklif | öneri | proposal | De la racine öner– "to propose". |
| تكرار tekrar* | tekrar | yine | again | |
| تلاش telâş* | telaş | tasa, kaygı | worry | |
| تَمْي۪يزْ temyiz* | temyiz | yargıtay | Emprunt au Chagatai. | |
| تناسب tenâsüb | tenasüp | uyum | congruity | De la racine uy– "to conform". |
| تنبيه tenbîh* | tembih | uyarı | warning | De la racine uyar– "to warn". |
| ﺗﺮﻗّﻰ teraḳḳі* | terakki | ilerleme | progress | |
| ترجمه tercüme* | tercüme | çeviri | translation | |
| تردد terreddut* | tereddüt | duraksama | hesitancy | De la racine dur– "to halt, stop". |
| ترتيب tertip* | tertip | düzen | order, tidiness | De la racine düz– "to align". |
| تأثير tesir* | tesir | etki | effect | De la racine et– "to do". |
| تسلى teselli* | teselli | avunma | console | De la racine avun– "to console oneself". |
| تشخيص teşhis* | teşhis | tanı | diagnosis | De la racine tanı– "to recognize"[2]. |
| تَشْك۪يلَاتْ teşkilat* | teşkilat | örgüt | organization | Du substantif örgü "plait"[2]. |
| تشكيل teshkil | teşkil etmek | oluşturmak | to constitute | |
| تشرين اول teşrîn-i evvel | ekim | October | De la racine ek– "to harvest". | |
| تشرين ثانی teşrîn-i sânî | kasım | November | ||
| تشويق teşvik * | teşvik | özendirme, kışkırtma | (providing) incentive, provocation | |
| تدقيق tetkit* | tetkit | araştırma | research | |
| تولد tevellüd* | tevellüd | doğum | birth | De la racine doğ– "to be born". |
| تذكار tezkar* | tezkar | anılmaya değer | worth-mentioning | De la racine an– "to call to mind"[2]. |
| تجارت ticaret* | ticaret | alımsatım | business | |
| عنصر unsur* | unsur | öğe | constituent, element | |
| عنوان unvan* | ünvan | san | (professional) title | |
| اسلوب uslup* | üslup | biçem** | style | |
| وعد vaʻd* | vaat | söz | promise (noun) | |
| واقعه vakʻâ* | vaka | olay | event | De la racine ol– "to happen". |
| وقور vakûr | vakur | ağır başlı | dignified | The Turkish expression literally means "heavy headed". |
| وصف vasf* | vasıf | nitelik | feature, quality | |
| واسطه vasıta | vasıta | araç | vehicle | |
| وسيع vâsi | vâsi | engin | vast | |
| وطن vatan* | vatan | yurt | homeland | |
| وظيفه vazîfe* | vazife | görev | task, mission | |
| و ve* | ve | ile | and | De la racine turcique il– "to tie loosely" et "to touch"[2]. |
| وهم vehm | vehim | kuruntu | apprehension, fancy | |
| ولاية vilâyet* | vilayet | il | province | |
| تفسير tefsîr* | tefsir | yorum | interpretation, analysis, comment | |
| ضبط dzabt* | zabıt | tutanak | minute of proceeding, trial | De la racine tut– "tenir"[2]. |
| ضمير zamîr* | zamir | adıl** | pronoun | Du substantif ad "nom". |
| زاويه zaviye | zaviye | açı | angle | De la racine aç– "ouvrir". |
| ﺫﻯ ﻗﻴﻤﺖ ẕі-ḳiymet)* | zikıymet | değerli | valuable | |
Débat pédagogique en Turquie
Le Conseil national turc de l'éducation, composé majoritairement de proches du président Recep Tayyip Erdoğan et de son gouvernement, exprime en le souhait que l'apprentissage de l'alphabet ottoman, abandonné dans le cadre des réformes imposées par Kemal en 1928, devienne obligatoire dans les lycées religieux et optionnel dans les autres[3]. Selon Erdoğan, qui soutient ce projet, l'abandon de l'alphabet ancien est comparable à une coupure de la « veine jugulaire » que représente pour les Turcs la compréhension de leur histoire et de leur civilisation[4]. Il présente cette réforme envisagée comme un « retour aux racines turques »[3] et affirme que l'ottoman ancien « sera enseigné quoi qu’en disent ses détracteurs »[5].
Ses critiques, en revanche, voient dans ce projet une tentative « d'islamisation » des lycées et de remise en question de la sécularisation et de la modernisation de la Turquie[6].
Références
- (de) Cet article est partiellement ou en totalité issu de l’article de Wikipédia en allemand intitulé « Osmanische Sprache » (voir la liste des auteurs).
- ↑ (tr) wikisource:tr:Kanun-u Esasi#Tebaai Devleti Osmaniyenin Hukuku Umumiyesi : « Madde 8 - Devleti Osmaniye tabîyetinde bulunan efradın cümlesine her hangi din ve mezhepten olur ise olsun bilâ istisna Osmanlı tabir olunur ve Osmanlı sıfatı kanunen muayyen olan ahvale göre istihsal ve izae edilir. »
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 Geoffrey Lewis, Turkish Grammar, Oxford, United Kingdom, Oxford University Press, , Second éd. (ISBN 0-19-870036-9)
- 1 2 Solène Cordier, « Quelles sont les dernières atteintes à la laïcité en Turquie ? », Le Monde, (lire en ligne)
- ↑ (en) Ishaan Tharoor, « Why Turkey’s president wants to revive the language of the Ottoman Empire », Washington Post, (lire en ligne)
- ↑ Marie Jego, « La « nouvelle Turquie » de Recep Tayyip Erdogan », Le Monde, (lire en ligne)
- ↑ (en) Ceylan Yeginsu, « Turks Feud Over Change in Education », New York Times, (lire en ligne)
Bibliographie
- Nicolas Vatin, « De l'osmanli au turc de Turquie, les aventures d'une langue », Revue de l'Occident musulman et de la Méditerranée, vol. 50, no 1, (lire en ligne)
Articles connexes
- linguistique
- liste de langues
- langues par famille
- langues altaïques
- langues turques
- langues oghouzes
- langues turques
- langues altaïques
- langues par famille
- liste de langues
Liens externes
- (tr) Université de Pamukkale, « Osmanlıca Sözlük », (consulté le )